قره باغ ، زخمی که التیام نیافته

 قره باغ ، زخمی که التیام نیافته

به بهانه تجاوز اخیرارمنستان به خاک جمهوری آذربایجان

به گزارش ایوا بهار، داغلیق قره باغ ( قره باغ کوهستانی ) منطقه ای است با اقلیم زیبای کوهستانی و بسیار خوش آب وهوا که  نه تنها از دیرباز سرزمین تورکان مسلمان و شیعه جمهوری آذربایجان بوده و هست ، بلکه از این جهت نیز حایز اهمیت بسیار است که پایتخت و قلب فرهنگی جمهوری آذربایجان بشمارمی رود . قره باغ و علی الخصوص شهر شوشا را باید مهد هنر و ادبیات تورکی آذربایجانی دانست . این منطقه با اقلیم زیبایش  زادگاه بسیاری از هنرمندان ، ادبیان وموسیقیدانان بزرگ آذربایجانی است و معماری و قالیبافی خاص خود را دارد.

از سالهای جنگ جهانی اول ارمنستان به بهانه سکونت اقلیتی ارمنی در داغلیق قره باغ همواره در پی اشغال و ضمیمه کردن آن به خاک خود بود اما علیرغم تلاشهای بی وقفه تا زمانیکه اتحاد جماهیر شوروی وجود خارجی داشت نتوانست کاری از پیش ببرد . هم در دوره استالین و هم بعد از آن ، جمهوری سوسیالیستی شوروی همواره حاکمیت جمهوری آذربایجان بر این منطقه را به رسمیت شناخت . درسال ۱۹۴۸ میلادی سرنوشت سیاسی و حقوقی  منطقه قره باغ  مطابق با قانون اساسی شوروی ، تعیین و اعلام شد نخجوان و ولایت خودمختار قره‌باغ کوهستانی جزئی از قلمرو جمهوری سوسیالیستی آذربایجان هستند . لیکن ارمنی ها که در اندیشه تشکیل ارمنستان بزرگ بوده و هستند باز هم به تحرکات خود ادامه دادند تا آنکه هیات رئیسه شورای عالی اتحاد شوروی در ۱۸ اوت ۱۹۸۸ میلادی در مسکو  مصوبه‌ای را در ۳ ماده به تصویب رساند که مطابق با آن قره‌باغ درحاکمیت جمهوری آذربایجان باقی می ماند . با فعالیت بیشتر لابی های ارمنی و بالاگرفتن اختلافات ، در ۲۸ نوامبر ۱۹۸۹ میلادی شورای عالی اتحاد شوروی قره‌باغ را طبق اساسنامه جدیدی همچنان تحت حاکمیت آذربایجان شناخت لیکن بر خودمختاری آن افزود . این شورا پیش تر یعنی در 1923 و در پی ادعاهای ارمنستان ، قره باغ کوهستانی را درترکیب جمهوری آدربایجان لیکن خود مختاراعلام کرده بود و به این ترتیب از همان زمان مطابق با سیاست اختلاف بینداز و حکومت کن بذر اختلافات را کاشته بود . علیرغم اینکه  جمهوری آذربایجان چنین تصمیمی را تعرض آشکار به حاکمیت ملی اش اعلام کرد ، ارامنه زیاده خواه به این هم قانع نشده  در ۳۰ نوامبر ۱۹۸۹ میلادی  خواستار الحاق قره‌باغ به ارمنستان شدند .

 با فروپاشی شوروی در سال 1991 و اعلام رسمی استقلال جمهوری آذربایجان و مدت کوتاهی  بعد ارمنستان ، اختلافاتی که از 1988 شدت گرفته بود ، با حمله نظامی ارمنستان با پشتوانه روسیه به خاک قره باغ ، تبدیل به جنگی مسلحانه شد که تا 1994 و برقراری آتش بس ادامه یافت . قتل عامهای متعدد و فجیعی در طول این جنگ اتفاق افتاد که وحشیانه ترین و غیر انسانی ترین آن قتل عام خوجالی بود .

ارمنی ها تلاش می کردند  منطقه استراتژیک خوجالی را که تنها فرودگاه منطقه در آن قرار داشت اشغال کنند . محاصره و حملات ارامنه به خوجالی در روز 25 فوریه 1992  شدت یافت . ارمنی‌ها  با حمایت تیپ 366 ارتش روسیه مستقر در «خان کندی» ، از سه طرف به خوجالی حمله ور شده آن را محاصره کردند و پس از اشغال با کشتار جمعی غیرنظامیان و شکنجه دردناک اسیران ، یکی از خونبارترین قتل عامهای قرن بیستم را رقم زدند .

بر اساس آمارهای بین المللی از جمله آمار سازمان‌های حقوق بشری در آن شب، 106 زن، 70 سالمند، 63 کودک و در مجموع 613 غیرنظامی قتل عام شدند. 487 تن نیز به شدت مجروح شدند که 76 نفر از آنان کودک بودند. ارامنه 1275 آذربایجانی را نیز به اسارت گرفتند. 150 تن از افراد ربوده شده هنوز مفقود الاثر هستند.در این قتل عام همچنین اعضای 8 خانواده به طور کامل کشته شدند. 25 کودک هر دوی والدین و 130 کودک نیز یکی از والدین خود را از دست دادند. البته سازمان دیده‌بان حقوق بشر معتقد است که این آمار ممکن است تا 1000 کشته نیز باشد.طی این قتل‌عام، پنجاه و سه نفر با مصادیق قتل بیرحمانه (سوزاندن، چهار میخ کردن، با بریدن سر یا کندن پوست آن و سایر قسمت‌های بدن، از حدقه خارج کردن چشم یا بریدن بخش‌هایی از بدن) کشته شده‌اند ..

قطعنامه های مختلف شورای امنیت سازمان ملل جنایات ارمنستان در طول جنگ قره باغ و به ویژه خوجالی را محکوم کرده و کشورهای زیادی نیز این نسل کشی را به رسمیت شناخته اند .دادگاه حقوق بشر اروپا طی حکم 22 آوریل 2010 خود، حوادث رخ داده در خوجالی را مصداق بارز جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت شناسایی کرده است .همچنین مجالس 15 کشور جهان و 16 ایالت آمریکا نیز حوادث خوجالی را تحت عنوان قتل عام شناسایی کرده یا آن را محکوم کرده اند  ( خبرگزاری آناتولی ). در خلال این جنگ بیش از 800 هزار آذربایجانی که در قره باغ یا در ارمنستان و به ویژه ایروان سکونت داشتند رانده و آواره شدند و ارمنستان تلاش کرد تا ظرف این سه دهه ترکیب جمعیتی قره باغ را به نفع ارامنه تغییر دهد  .

 مساله قره باغ تا به امروز حل نشده باقی مانده و داغلیق قره باغ و هفت شهرستان اطرافش یعنی 20 درصد از اراضی جمهوری اذربایجان همچنان در اشغال ارمنستان است و تحت عنوان جعلی جمهوری قره باغ کوهستانی که تا به امروز از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است ، اداره می شود . ارمنستان که قبلا هم بارها آتش بس اعلام شده در 1994 را نقض کرده ، در روزهای اخیر به مواضع جمهوری آذربایجان این بار نه در قره باغ بلکه در منطقه مرزی توووز حمله کرد و شماری از نیروهای آذربایجانی را به شهادت رساند . منطقه ای مشرف بر شاهرگ حیاتی آذربایجان که هم محل عبور لوله های نفت و گاز است و هم محل عبور راه آهن . منطقه ای که تورکیه و آذربایجان در آن پروژه های مشترک و عظیمی دارند .

در کمال تعجب و در تضاد کامل با بنیانهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و آرمانهای انقلاب مبنی بر حمایت از مستضعفان و مسلمانان تحت ستم در هر جای جهان و همچنین تاکید رهبر معظم انقلاب با این جمله صریح که ” قره باغ خاک اسلام است ” ، صدا وسیما درمهمترین بخش خبری اش یعنی بخش خبری ساعت 21 روز یکشنبه بیست و سوم تیرماه ، منطقه اشغالی قره باغ را منطقه ای ارمنی نشین نامید . این اقدام صدا و سیما با واکنش روح الله حضرت پور نماینده ارومیه در مجلس مواجهه شد . حضرت پور در نامه ای خطاب به رییس سازمان صدا و سیما خواستار بررسی و اصلاح موضوع برای جلوگیری از بروز اختلاف و همچنین خواستار اعلام نتیجه شده است .

مریم شریفی
انتهای پیام/