رفع چشم‌زخم با اسپند در فرهنگ عامه بهار

رفع چشم‌زخم با اسپند در فرهنگ عامه بهار

رایج ترین وسیله برای رفع و دفع چشم زخم در حوزه مورد مطالعه «اسپند» یا به زبان ما بهاری ها (ترکی) «اُزَللوُگ» (owzallug) یا (Üzerlik) است که با دود نمودن آن ها بر این باورند که چشم زخم کارگر نمی شود. به باور بهاری ها اگر از خانه ای بوی اسپند بلند شود درد و بلا و مصیبت و به خصوص چشم زخم از آن خانه و خانواده دور می شود. بعد از دود کردن اسپند برای رفع و دفع چشم زخم، برای اینکه اثر آن قوی تر و موثرتر بی افتد، خاکستر باقی مانده آن را در سر چهارراه می ریزند. هنگام برگشت نیز بدون آن که به پشت سر خود نگاه کنند، برمی گردد. در غیر این صورت اسپند دود کردن بی اثر شده و جلوی چشم زخم را نمی گیرد.همچنین اگر به هر دلیلی که از بینی فردی خون جاری شده یا دچار خون ریزی مزمن باشد، برای بند آوردن آن ابتدا اسپند را در آب ریخته، می جوشانند. بعد آب آن را صاف می کنند. سپس مایع غلیظ به دست آمده را داخل بینی بیمار می ریزند. اشعاری هم برای اسپند می خوانند که برخی از آنها به شرح زیر است:

اوزَلوُگ سَن دَوا سَن özallög san davâ san
مین دَردَره دَوا سَن min darda davâ san
گُوگدَن گَلَن بَلانِه gogdan galan balâne
قُوئه قُوئه آپار سَن qoa qoa âpar san
به معنی: ای اسپند تو دارو و درمانی برای هزاران درد درمانی تو
بلاهایی که از آسمان نازل می شوند را با راندن و راندن ببرتو
همچنین در قطعه شعر دیگری آن را مانع چشم بد و حسود می دانند.

اوزَلّوُگ دانَه دانَه özallög dâna dâna
چِشمِ حَسوُد بیریانَه ešme hasud biryânač
اوَل کِه قومِ خیشَ aval ke qaöme xiša
دوُم کِه یادِ بیریانَه dovom ke yâde bir yâna
به معنی: اسپند دانه دانه
چشم حسود در یک طرف
اول از همه قوم و خویش
دوم هم یادش در یک طرف

به باور بهاری ها اگر از خانه ای بوی اسپند بلند شود درد و بلا و مصیبت و به خصوص چشم زخم از آن خانه و خانواده دور می شود. اشعاری هم برای اسپند می خوانند که برخی از آنها به شرح زیر است:

اوزَلوُگ سَن دَوا سَن özallög san davâ san
مین دَردَره دَوا سَن min darda davâ san
گُوگدَن گَلَن بَلانِه gogdan galan balâne
قُوئه قُوئه آپار سَن qoa qoa âpar san
به معنی: ای اسپند تو دارو و درمانی برای هزاران درد درمانی تو
بلاهایی که از آسمان نازل می شوند را با راندن و راندن ببرتو

همچنین در قطعه شعر دیگری آن را مانع چشم بد و حسود می دانند.
اوزَلّوُگ دانَه دانَه özallög dâna dâna
چِشمِ حَسوُد بیریانَه ešme hasud biryânač
اوَل کِه قومِ خیشَ aval ke qaöme xiša
دوُم کِه یادِ بیریانَه dovom ke yâde bir yâna
به معنی: اسپند دانه دانه چشم حسود در یک طرف
اول از همه قوم و خویش
دوم هم یادش در یک طرف

کسی که به او چشم زخم زده اند اگر مقداری از خاکستر اسپند را در بین دو ابرو و پیشانی او بکشند، چشم نظر از او دور شده و بهبود می یابد. به باور بهاری ها اگر از خانه ای بوی اسپند بلند شود درد و بلا و مصیبت و به خصوص چشم زخم از آن خانه و خانواده دور می شود.

برگرفته از کتاب فرهنگ مردم بهار – سلیم سلیمی موید
انتهای پیام/